نقد فیلم حمال طلا

بررسی و نقد فیلم حمال طلا :

« حمال طلا » دومین ساخته ی تورج اصلانی در مقام کارگردان بعد از سینمایی « جینگو » ، می باشد. اصلانی سابقه ای طولانی در میان جامعه ی فیلمبرداران سینمای ایران دارد و کارهای شاخصی نیز در کارنامه ی خود داشته است. وی به عنوان جوان ترین مدیر فیلمبرداری سینمای ایران در سال ۱۳۷۹ با فیلم سینمایی « خواب سفید » ، فعالیت حرفه ای خود را آغاز نمود و جوایز بسیاری نیز در زمینه ی فیلم برداری به دست آورده است.

پادکست نقد فیلم حمال طلا به همراه موسیقی متن فیلم با صدا و قلم وصاله لطیفی:

پس دیدن نام تورج اصلانی در کنار نام اثر، نویدِ تماشای فیلمی با فیلمبرداری اصولی را به مخاطب خواهد داد. که اتفاقا فیلم از این منظر نمره قابل قبولی دریافت می کند و انتظارات را در سطح بالایی برآورده کرده است. قاب بندی ، حرکت دوربین ، استفاده بجا از نور، فیلمبرداری حرفه ای در شب و موارد دیگری از این دست ، فیلم را در زمره ی آثاری که غنای بصری خوبی دارند ، قرار می دهد.

از نقاط قوت فیلم می توان به استفاده از رنگ زرد و طلایی به ویژه درنماهای شهری ، نام برد که استعاره ای است از طلا. طلایی که تب آن مردم شهر را فرا گرفته است. برای به دست آوردن آن همه کار می کنند ، اما سودِ دست و پا زدن آنها ، در جیب دیگری می رود. و بدبختی و کثافت تنها دست آورد این تلاش عجولانه و بی منطق افرادی می شود که تمام عمر از احقاق ابتدایی ترین حقوق خود باز مانده اند. و حالا می خواهند به یک باره تمام آن محرومیت ها را جبران کنند.

فیلم نامه ی فیلم حمال طلا

اما آیا چنین مضمون قوی و قابل احترامی توانسته در ساختاری درست برای مخاطب ارائه شود؟ می توان گفت، اصلی ترین ضعف فیلم، فیلمنامه ی آن است. البته این مشکل گریبان اغلب فیلم های سینمای ایران را می گیرد .اما در بعضی از آنها نمود بیشتری دارد.

« حمال طلا » داستانِ « رضا »، با بازی پیام احمدی نیا، یک کارگرِ کارگاه طلاسازی را روایت می کند که وظیفه ی انتقال طلاهای ساخته شده در کارگاه، به بازار را دارد. در یکی از همین انتقال ها مورد حمله ی دو زورگیر قرار می گیرد و طلاهای صاحب کارش به سرقت می رود. حالا باید پول طلاها را به وی بازگرداند. زن رضا طلاق گرفته است . و رضا همراه رفیق خود « لویی »، با بازی لطف الله سیفی ، زندگی می کند که او نیز کارگر همان کارگاه است.

در ادامه لویی دفترچه کاراگاهی را به رضا نشان می دهد و براساس آن می گوید که گردنبند زنی ثروتمند ، پنجاه سال پیش در دست شویی آن کارگاه از گردنش باز شده و در چاه توالت افتاده است. پس با همراهی رضا تصمیم می گیرند پول نزول کنند و چاه توالت کارگاه را برای جستن آن الماس بخرند.

بی اساسی منطق داستان از همین ابتدا آغاز می شود. شخصیت پردازی لویی به گونه ای است که ما او را فردی ساده لوح می شناسیم. پس رضا چطور با استناد به چنین نقشه ی بی اساسی چندین میلیون پول نزول می کند؟ در مورد اینکه لویی چرا زودتر قضیه را با رضا در میان نگذاشته است ، با این توجیه پیش پا افتاده ی لویی مواجه می شویم که :« …هر وقت اومدم حرف بزنم شما زدی تو پرم…».

یا حتی چرا رضا که پانزده سال است در این حرفه مشغول است برخورد حرفه ای تری با ماجرای دزدی نمی کند؟ فرق او با کسی که تازه دو روز است در این شغل استخدام شده چیست؟ و اگر فرقی نیست چرا در فیلمنامه به سابقه ی طولانی رضا در این کاراشاره می شود؟

اگر پانزده سال است خرجش با دخلش نمی خواند چرا شغلش را عوض نکرده است؟ و آنقدر تحمل کرده که زنش طلاق گرفته و زندگی اش از هم پاشیده است؟ اگر این به دلیل شخصیت منفعلِ رضاست ، پس چنین شخصیتی چگونه با یک نقشه و پیشنهاد ساده لوحانه، یک تصمیم عجولانه و با ریسک بالا می گیرد و برای یک توهم ِ بی اساس مقدار بسیار زیادی پول نزول می کند؟ باید گفت این شخصیت به هیچ وجه پتانسیل گرفتن آن تصمیم را ندارد.

آن هم در حالیکه « ژاله» با بازی ژاله صامتی ، به او علاقه دارد و مدام پیگیر استخدام رضا در محل کار خود می باشد. اما رضا غرق در خاطرات همسر سابقش است که او را بخاطر فقر و نداری ، ترک کرده است.

در ادامه ی داستان ما تصاویر زننده ای از تخلیه ی چاه کارگاه طلاسازی را برای یافتن قطعه ی الماس شاهد هستیم. کارگردان با به تصویر کشیدن این تلاش مذبوحانه و دست و پا زدن کارگران بی کار، در گند و کثافت چاه ، نگاه کنایه آمیزی دارد به جامعه ی بیمارِحال حاضرمان، که در آن همه به دنبال به دست آوردن مثقالی طلا و یا یک شبه پول دارشدن هستند و برای این امر دست به چه کارهایی که نمی زنند.

 ماجراهای بی سرانجام

اما ضعف در پیشبرد اصولی داستان ، اینجا نیز گریبان گیر فیلم می شود و با پیدا نشدن الماس در چاه ، ناگهان ، به جای پرداخته شدن به گره ایجاد شده ، فیلم ما را به سمت حباب قیمت سکه می برد. تا این جا ، داستانِ دزدیده شدن طلاهای صاحب کار و داستان یافتن الماس از چاه رها می شود ، و ما به سراغ ماجرای جدیدی می رویم که آن هم خرید و فروش سکه است. که در اینجا نیز انتقاد بر روند به تصویر کشیدن جریان حباب سکه در فیلمنامه جایز می باشد و این روند باید سیری مطالعه شده تر می داشت. آن هم فیلمی که تا این حد ادعای رئالیستی بودن دارد.

شاید تنها راه نجات این فیلمنامه ، افزایش غلظت بار کمدی آن بود، تا بلکه می شد با منطق دنیای کمدی یا حتی فانتزی آن را باور پذیرتر یافت. اما از آنجایی که کارگردان بیشتر از فیلم ساختن ، درگیر به تصویر کشیدن ایده و دغدغه ی خود بوده از این مهم غافل گشته که ، نباید انسجام در کار را از دست بدهد.

پایان فیلم نیز گویی از استیصال نویسنده برای چگونه سرانجام بخشیدن به ماجرای سردر گمش سرچشمه می گیرد. آری این گونه زندگی کردن سرانجامی جز نیستی ندارد . و به تصویر کشیدن این تباهی و نیستی با مرگ واقعی کاراکتر ها ، پیش پا افتاده ترین راه حل ممکن بود. همچنین شاید اگر آن تصادف نبود ، پای رضا و لویی به مبادلات نفتی هم کشیده می شد. و این نتیجه ی همان بی سر و سامانی روند داستان است.

ایده ی اولیه فیلم بسیار بکر و جذاب است. اما با اولین گره ، رها می شود و فیلم به سمت ماجرای دیگری می رود. در صورتی که با وفادار ماندن به همان ایده می توانست همچنان تماشاگر را با خود همراه کند. بعد از ماجرای تخلیه چاه ، دیگر تماشاگر جذابیتی در فیلم نمی بیند و با سکانس ها و دیالوگ های تکراری مواجه می شود که هیچ شباهتی با سکانس های پر تب و تاب ابتدای فیلم ندارد.

صرف یافتن یک ایده ی جذاب ، منجر به نوشته شدن فیلمنامه نمی شود. اگر قصد کارگردان بیان یک سری معضلات اجتماعی تلخ است ؛ بدون آنکه چیزی به آن بیافزاید یا چیزی از آن بکاهد ؛ یا ابتکار و ایجاز را چاشنی کار نکند ، اثر از یک فیلم سینمایی، به یک مستند اجتماعی تغییر جایگاه می دهد.

به همین دلیل است که در برخی آثار سینمایی ما فرقی نمی کند فیلم در کدام سکانس پایان یابد. حتی می تواند در سکانس های ابتدایی ، بعد از طرح ایده ی اولیه ، به پایان برسد. زیرا عملا بعد از آن دیگر اتفاق پیش برنده ای وجود ندارد. یا اگر احیانا اتفاقی وجود دارد ربطی به ایده ی اولیه ندارد.

اگر یافتن ایده ی بکر، شرط لازم و کافی برای ساختن یک فیلم باشد، پس دیگر نباید هیچ فیلمی با تم «عشق» ساخته شود. زیرا موضوعی است که بارها دست مایه ی فیلمسازان متعدد قرار گرفته است. اما آن نکته ای که باعث می شود بتوانیم تا ابد فیلم عاشقانه بسازیم و تماشا کنیم ، « نوع روایت » است.

بازی بازیگران نیز تا جایی که شخصیت پردازی فیلمنامه اجازه داده است ، قابل قبول می نماید.

پیام احمدی نیا و لطف الله سیفی با بازی های آرام و به اندازه شان باور پذیری قابل قبولی ایجاد کرده اند. گرچه با شخصیت پردازی بهتر می شد رفیق های به یاد ماندنی تری از آب دربیایند. ژاله صامتی که مشابه چنین تجربه ای را در فیلم «عصر یخبندان»ِ مصطفی کیایی داشته است ؛ با وجود کم بودن مدت زمان حضورش جلوی دوربین ، تاثیر خود را بر روند فیلم و ذهن مخاطب می گذارد. حضور سعید آقاخانی با آن آرامش همیشگی اش نیز برای تماشاگر دلنشین است.

در مجموع فیلم را با ایده ای جذاب اما پرورانده نشده ، سکانس هایی پر از بو و مشمئز کننده اما دارای مفهوم کناییِ عمیق و کادربندی های حرفه ای ، به خاطر خواهیم سپرد.

فیلم سینمایی حمال طلا در سومین اکران بین‌المللی به نمایندگی از سینمای ایران در بخش رقابتی « سینمای جهان » در جشنواره بین‌المللی فیلم « دهوک » که در کردستان عراق برگذار می شود، روی پرده رفت و تورج اصلانی به عنوان کارگردان این اثر، ضمن جلب نظر منتقدان و داوران جشنواره، جایزه « استعداد تازه » را کسب نمود. همچنین فیلم حمال طلا در جشنواره فیلم فجر نیز افتخاراتی کسب نمود

آیدا پناهنده فیلم نامه نویس و کارگردان سرشناس ایرانی نیز جزو هیئت داوران هفتمین جشنواره دهوک بود.

گالری تصاویر فیلم حمال طلا:

شناسنامه فیلم سینمایی حمال طلا

• کارگردان: تورج اصلانی
• تهیه کننده: منصور سهراب پور
• نویسنده: تورج اصلانی
• بازیگران: پیام احمدی نیا – سعید آقاخانی – ژاله صامتی – امید روحانی – ژاله صامتی – علیرضا مهران – حسن زاهدی – علیرضا مهران – لطف‌الله سیفی(لویی) – داوود محمدآبادی- امین فرزانه – محمود شفیع‌خانی – رضا شفیع‌خانی
• موسیقی: مسعود سخاوت دوست
• فیلم بردار: حسن اصلانی
• تدوینگر: امیر ادیب پور
• منتشر کننده: فیلیمو و نماوا

حمال طلا

کارگردان: تورج اصلانی

تاریخ ایجاد شد: 1970-01-01 00:33

امتیازدهی ویرایشگر:
6.7