نقد فیلم تومان

فیلم سینمایی تومان به کارگردانی و نویسندگی مرتضی فرشباف و تهیه کنندگی سعید سعدی محصول سال ۱۳۹۷ است. مرتضی فرشباف سابق بر این کارگردانی دو فیلم سینمایی سوگ و بهمن را نیز بر عهده داشته است.

در فیلم سینمایی تومان بازیگرانی چون میرسعید مولویان، مجتبی پیرزاد، ایمان صیاد برهانی و پردیس احمدیه به ایفای نقش پرداخته اند. بازیگرانی که به یکی اصلی ترین نقاط قوت فیلم تبدیل شده اند. به ویژه میرسعید مولویان که با بازی خیره کننده اش نوید تولد بازیگری کاربلد را به سینمای ایران می دهد.

نقد و بررسی فیلم تومان به کارگردانی مرتضی فرشباف

شاید اصلی ترین هدف فیلمساز ساختن فیلمی متفاوت بوده. هدفی که قبلا شهرام مکری نیز بارها به آن دست یافته است و به نظرم فرشباف هم به خوبی از پس آن برآمده است. تومان به جد یکی از آثار متفاوت سینمای ایران است و این تمایز را به شدت مدیون دوربین مرتضی نجفی است. اما سوال اینجاست که تومان از بهترین فیلم های سینمای ایران نیز هست؟ که در جواب باید گفت خیر! و این تاوان فیلمنامه ی الکن و آشفته اش است. روایتی که گویی همه کار می کند جز اینکه خود را موظف بداند، مخاطب را نیز در جریان اتفاقاتی که پی در پی در حال وقوع است قرار دهد.

من این فیلم را در سینما تماشا نکرده ام و امکان این را داشتم که در جاهای مختلفی ویدیو را به عقب برگردانم و دیالوگی را دوباره بشنوم یا اکتی را مجددا ببینم. در تمام این لحظات از خود می پرسیدم چطور می شود این فیلم را در سینما دید و کلافه نشد از این حجم از ابهام؟

همچنین بخوانید: نقد سریال جیران

بله ابهام! مبهم بهترین واژه برای توصیف فیلمنامه ی تومان است. ابهامی که شما را وادار می کند برای بار دوم به تماشای فیلم بنشینید تا بلکه به داستان مسلط شوید.

البته اشتباه نشود. من فیلم را دوست داشتم. به جرأت می توان گفت تومان صحنه های منحصربفرد و جسورانه ی جادویی ای دارد که شما را تا انتهای فیلم خواهد کشاند. صحنه هایی که حاصل یک دوربین بازیگوش، بازی های باورپذیر، طراحی صحنه ی درگیر کننده و یک کارگردانی مسلط بوده و در نتیجه به راحتی می توان گفت تومان فیلمِ میزانسن است.

فیلمساز تلاش کرده بخش زیادی از روایت را از طریق میزانسن منتقل کند. بسیاری از رویدادهای روایت یک هشدار قبلی در ابتدای فیلم دارند. مانند صحنه ی هم پوشانی سایه ی داوود و آیلین بر روی موج های پیش رونده ی ساحل که کنایه ای است به واقعیت رابطه ی آنها. رابطه ای که تنها سایه ای از آن باقی مانده و از هم پاشیده شدنش به موجی( پول حاصل از قمار) بسته است. یا شنای شبانه ی یونس در استخر و ارتباطش با سرنوشت نهایی او. اما مشکل اینجاست هنگام تماشای فیلم برای بار اول، بیان گنگ روایت چنان حواس شما را پرت سوالاتی که در ذهنتان ایجاد شده می کند و شما چنان در پیدا کردن سرنخ این کلاف سردرگمید و نمی توانید ارتباط این میزانسن را با روایت به درستی دریابید.ریتم تند و سر به فلک کشیده روایت که چون اسب افسارگسیخته ای می تازد و زمانی برای نفس کشیدن باقی نمی گذارد اجازه ی اندیشیدن به مخاطب نمی دهد. به همین دلیل است می گویم تماشای این فیلم برای بار دوم بسیار لذت بخش تر از بار اول خواهد بود.

همچنین بخوانید: نقد فیلم علفزار

تومان داستان زیاده خواهی های فردی به نام داوود است. جوانی ترکمن که تمام حواسش را متمرکز به برنده شدن در شرطبندی و به دست آوردن پول هنگفتی کرده است. زمان زیادی از فیلم نمی گذرد که داوود به این خواسته اش می رسد، اما همین پول تبدیل به نقطه عطف زندگی اش می شود. داوود ناگهان دگرگون می شود و این دگرگونی تمام جهان اطرافش را تحت تأثیر قرار می دهد. سیل ویرانگر پول، هرچه در زندگی داوود بر سر راهش می بیند را می شوید و با خود می برد. عشقش را، رفیقش را، انسانیتش را!

هر تغییر ناگهانی بدون مقدمه، می تواند یک موقعیت چالش برانگیز برای انسان باشد. تغییراتی که می توانند به راحتی نقاب هایی را یک عمر بر صورت خود زده ایم را پس بزنند و آن خود واقعی مان را که تا کنون مجال بروز نداشته اند نمایان کند. به دست آوردن ثروتی ناگهانی و در نتیجه ی آن تغییر طبقه ی اجتماعی فرد (صرفاً از نظر مالی) پیامد های قابل پیش بینی بسیاری دارد. درست مانند کسی که شنا کردن بلد نیست و بی هوا در قسمت عمیق استخر شیرجه می زند!

همچنین بخوانید: نقد فیلم بدون قرار قبلی

ما افراد موفق بسیاری را سراغ داریم که طی سال های متمادی با تلاش بی وقفه شان، با شکست ها و پیروزی های فراوان، آجر به آجر بنای آرزهایشان را ساخته اند و باقی عمر را با اقتدار در آن سکنی گزیده اند. نکته اینجاست که آنها در واقع با هر سختی ای که کشیده اند، با هر شکستی و با هر پیروزی جزئی ای از پروسه ی رشد شخصیتی شان را طی کرده اند. هر چالشی که دامنشان را گرفته درسی به آنها داده و در نهایت جهان بینی آنها نیز به اندازه ثروتشان گسترش یافته.
این پروسه ی رشد شخصیتی، همان حلقه ی گم شده ی زندگی داوود است. پروسه ای که قمار، شرطبندی، رانت خواری واختلاس هیچ آشنایی ای با آن ندارند. این حساب های ناگهان پر شده، از صاحبانشان هیولاهای چندسری می سازد که نه عشق جلودار ویرانگری شان است نه رفاقت نه نوع دوستی و نه هیچ عامل انسانی دیگری و این تراژدی حاصل پیمودن راه صد ساله ی ثروت در یک شب است.

جدول بازیگران و عوامل

جدول بازیگران و نقش ها :