تحلیل و نقد سریال حرفه ای | قسمت 1 تا 9

سریال حرفه ای، مجموعه ای در شبکه ‌ی نمایش خانگی به کارگردانی مصطفی تقی زاده و به تهیه کنندگی سعید خانی و محصول سال ۱۴۰۰ است و به صورت اختصاصی از پلتفرم نماوا منتشر می شود. سریالی که بازیگرانی چون برادران سیروان خسروی و زانیار خسروی، سارا بهرامی، ماهور‌‌ الوند،‌ علی مصفا، علیرضا‌ ثانی‌فر و… درآن به ایفای نقش پرداخته اند.

تریلر (تیزر):

نقد سریال حرفه ای – درد بی‌درمانی به نام قسمت اول!

قبلاً در مقاله‌ی مربوط به بررسی “سریال میدان سرخ” هم به شروع های بسیار ضعیف برخی سریال‌های ایرانی اشاره کردم. قسمت‌های اولی آشفته، پرکاراکتر، و بی‌مفهوم‌.

این چه منطق شروعی است که سریال‌سازان محترم ما رویه‌ی خود ساخته‌اند. جوری که باید از این به بعد توصیه کنیم، فلان سریال را از قسمت دوم و سوم به بعد تماشا کنید. چرا که قسمت اول تنها رونمایی از گریم‌های ژیگول کاراکترها بود و بس!

نه داستانی شروع می‌شود. نه تعلیقی ایجاد می‌گردد. نه پیرنگی مشخص می‌شود. نه فضاسازی شکل می‌گیرد.
قسمت اول این دسته سریال‌ها شبیه فشن شوهای سطح پایینی شده که بازیگر پشت بازیگر، با حرکات کت‌واک طور وارد قاب می‌شود و چند دیالوگ باربط و بی ربط ادا می‌کند و خارج می‌شود. حالا مخاطب با دهان باز نشسته و منتظر است ببیند چه خبر است؟ چه شده؟ داستان چیست؟ که یکهو تیتراژ پایان می‌رود.

• همچنین بخوانید » نقد سریال میدان سرخ
• همچنین بخوانید » نقد سریال جزیره

خلاصه که قسمت اول این سریال‌ها هیچ فرقی با تیزرهای تبلیغاتی‌شان ندارد.

این را از روی دلسوزی می‌گویم. باور کنید آنقدر سریال خوب خارجی و احیاناً داخلی در دسترس همگان قرار گرفته که مخاطب درعرض چند دقیقه با یک لبخند در گوشه‌ی لب، اینگونه سریال ها را به باد فراموشی می‌سپارد. البته دلم برای کسی می‌سوزد که دغدغه‌ی هنر و فروش دارد. نه صرفا و فقط فروش، یا دریافت بودجه‌‌های کلان به بهانه‌ی ساخت سریال! به هرحال از آشفتگی روایت در قسمت اول که بگذریم، می‌رسیم به بازی بازیگران سریال که فوق‌العاده ضعیف و پایین‌تر از حدانتظار بوده. بازی‌ها به‌ویژه نقش های فرعی، به شدت مصنوعی ازآب درآمده‌اند.

بازی بازیگران و شخصیت پردازی ها

دیالوگ‌ها خام، بی محتوا و فاقد اثر پیش‌برندگی‌اند. بازیگران دیالوگ‌ها راصرفاً حفظ کرده‌اند و هیچ روحی به کاراکتر‌ها بخشیده نشده‌ و نقش‌ها روی کاغذ باقی مانده‌اند.

بدتر اینکه فاجعه ‌ی اصلی از همان صحنه‌ی ابتدایی شروع می‌شود. سیروان خسروی دو جوان را دست بسته از ماشینی پیاده می‌کند. دو جوان بسیار آرام و یکی حتی درسکوت مطلق آدم‌کش را همراهی می‌کند و ذره‌ای‌، تنها ذره ‌ای اکت نشان نمی‌دهند. در آخر هم به طرز مضحکی شروع به ادای بسیار ناشیانه‌ی واژه‌ی «گوه خوردم» می کند‌. کارگردانی این صحنه روی کلیپ‌های اینستاگرامی پارک ساعی و پارک لاله را هم سفید کرد!

شخصیت پردازی‌های عجیب و غریب، نکته‌ی قابل توجه دیگر سریال است. به چهار برادری اشاره می‌کنم که یکی از شرق و یکی از غرب و دیگری شمال و آن یکی جنوبِ حوزه‌ی انسان‌شناسی سربرآورده‌اند. کاش نگارنده کمی هم به نقش ژنتیک در تکامل شخصیت انسان‌ها توجه می‌کرد.

وقتی می‌گوییم شخصیت‌پردازی، یعنی باید به شخصیت بعد بدهیم، عمق بدهیم، برایش وجوه مختلفی درنظر بگیریم، تا هر بار که در موقعیت جدیدی قرار می‌گیرد به لایه‌ی پنهانی دیگری از روحیات و درونیات او پی ببریم. هر بار که برگ جدیدی از کتاب شخصیت هر کاراکتر ورق می‌خورد، دقیقاً جایی است که مخاطب یا خود را برای پیش‌‌بینی درست شخصیت تحسین می‌کند یا بخاطر قضاوت اشتباهش، ملامت. این دیالکتیک‌های ذهنی بین مخاطب و کاراکتر یک ارتباط دوجانبه‌‌ی ناخودآگاه بین نفس مخاطب و کاراکتر ایجاد می‌کند که موجب هم ذات پنداری می‌شود و مخاطب را ترغیب به تماشای ادامه‌ی حیات کاراکتر در طول فیلم یا سریال می‌کند.

حالا شما تصور کنید این اتفاق در این شش قسمت درباره‌ی کدام یک از کاراکترها افتاده؟

ما به لایه‌های درونی کدامیک از آنها راه یافتیم؟ جز همان فلش‌بک ناگهانی که درباره‌ی گذشته‌ی سیامک دیدیم، دیگر چه چیز دیگری بوده؟ شاید تنها ارجاع به چهره‌ی دیگر کاراکترها درباره‌ی سهیل اتفاق افتاد، آنجا که به گذشته‌ی نه چندان خوبش، قبل از آشنایی با تلما اشاره می‌کند. اما همان نیز با یک مونولوگ بی احساس، یک بازی فوق العاده بد، و با دیالوگ‌های به شدت کلیشه‌ای، که هیچ حس هم ذات پنداری در مخاطب ایجاد نمی‌کند.

در این میان اوضاع ارتباط میان کاراکترها تراژیک‌تر است. هر‌کس برای خودش و در دنیای خودش زندگی می‌کند. بعد از شش قسمت مخاطب حداقل انتظار آشنایی بیشتر با سیامک را دارد، ولی او همان است که در سکانس اول بود. تنها یک ماشین کشتار برقی که کسی در قسمت اول دوشاخه‌اش را به پریز زده. مگر یک جفت لنز آبی چقدر می تواند توجه مخاطب را جلب کند؟

در قسمت پنجم و با ورود علی مصفا داستان قابلیت این را داشت که به سمت اکشن بیشتری کشیده شود. اما با گذشت دو قسمت هنوز اتفاقی نیفتاده تا ببینیم در ادامه چه استفاده‌ای از این کاراگاه که نوعی تیپ ثابت در تمام فیلم و سریال‌های پلیسی ایرانی بوده خواهد شد.

البته بی انصافی نکنیم در حق سرگرد مبرز سریال شب دهم، با بازی محمود پاک نیت و سروان گودرز آپرویز سریال شهرزاد، که القصه هردو یک خالق مشترک دارند، که چقدر دارای ابعاد مختلف شخصیتی و ریزودرشت‌های کاشته شده و حساب شده بودند.

دومین نکته انتخاب نادرست بازیگران است. برای مثال زوجی که قرار است نقش تازه عروس و داماد داستان را ایفا کنند. یعنی امیرمحمد زند و بهاره کیان افشار، که بازی‌شان درکنار‌هم به هیچ‌عنوان بار دراماتیک ندارد. و صد رحمت به هفت پشت غریبه. البته اوضاع درباره‌ی زوج زانیار خسروی و ماهور الوند کمی بهتر است.

و عجیب‌ترین نکته درباره‌ی بازی بازیگران اینکه، از هرکه بگویید انتظار بازی اوراکت داشتم، جز علیرضاثانی‌فر! که خب امیدوارم دیگر تا انتهای سریال گیلاس به دست نگیرد و کراوات نزند تا بلکه بشود همان ثانی‌فر همیشگی.

شاید تنها نکته‌ی قابل اعتنای سریال در قسمت اول اشاره‌ی مستقیم و بی پرده به برخی پدیده های اجتماعی که به وفور وجود دارند، اما از سمت رسانه‌های داخلی انکار یا سانسور می‌شوند دانست. مانند مقوله‌ی ازدواج سفید یا مقوله‌ی صیغه‌ی یک دختر دانشجو با یک فرد میانسال که اشاره دارد به شوگرددی‌های ظاهرالصلاح که روزبه‌روز بر تعدادشان افزوده می‌شود.

البته باید دید این ایده های اولیه‌ی خرده پیرنگی، چطور بسط و گسترش خواهند یافت.

همچنین بخوانید:

• نقد سریال خاتون
• نقد سریال قبله عالم

در سایر رسانه ها:

»مقاله نقد سریال حرفه ای به صورت همگام با انتشار آخرین قسمت های این مجموعه بروز رسانی خواهد شد.