نقد فیلم جهان با من برقص

بررسی و نقد فیلم جهان با من برقص

وقتی مرگ می رقصد…

مرگ، همان بزرگترین راز هستی، درون مایه ی اولین تجربه ی سینمایی سروش صحت است. « جهان بامن برقص » فیلمی قابل تامل با نگاهی متفاوت به مقوله ی «ترس از مرگ» می باشد. آن هم درسال های اخیر که ملودرام های اجتماعیِ گاه به شدت سیاه، گیشه را در دست گرفته اند. درست است که هنر می تواند انعکاس جامعه ی خود هنرمند باشد؛ اما هنر و هنرمند در مقابل این جامعه چه رسالتی دارد؟ آیا اینکه از مخاطب بخواهیم به سینما بیاید و فشارهای زندگی را که روزانه مجبور به تحمل آن هاست این بار روی پرده ی نقره ای ببیند و بدون گرفتن نتیجه ای یا پاسخی یا حتی دریافت حال بهتری ،سالن سینما را ترک بکند، کافی است؟ آیا « جهان با من برقص » توانسته است از این دام بگریزد؟

پادکست نقد فیلم جهان با من برقص به همراه موسیقی متن:

باید گفت تا حد بسیار زیادی بله! صحت با به تصویر کشیدن جهان ذهنی خود توانسته یک کمدی تلخ با چاشنی سورئال بسازد. هیچ کدام از شخصیت های فلیم ببیننده را مجبور به اشک ریختن نخواهند کرد و حتی وقتی خودشان نیز گریه شان نمی گیرد، آن را با صراحت گفته و مرثیه سرایی بیهوده نخواهند کرد.

«جهانگیر»شخصیت اول داستان، دچار بیماری لاعلاجی است که او را در چندقدمی مرگ قرار داده است. اما چرا جهانگیر؟ او که در دل طبیعت زیبای خانه ی روستایی اش غرق در سلامت و شادابی بوده است.با طبیعت عجین شده است و تا می توانسته خودش را از مسایل استرس زای زندگی مانند شبکه های اجتماعی دور کرده است. انواع دم نوش های طبیعی دم می کند و با گاو بیمارش دردودل می کند. در حالیکه بقیه ی کاراکتر ها همچنان در شهر دود آلود تهران ساکن اند. پس چرا مرگ درِ خانه ی جهان را زده است؟ جواب سوال آسان است. زیرا مرگ غیرقابل پیش بینی است. و قول رقصیدن به ساز دل ما را نداده است. هیچ کس نمی داند چه زمانی این کره ی خاکی را، خانواده اش را، دوستانش و اطرافیانش را به مقصدی ابدی ترک خواهد گفت. پس آیا چاره ای جز در لحظه زندگی کردن و البته زیبا زندگی کردن وجود دارد؟ این پرسش ها و پاسخ ها کلیدی ترین مسائل مطرح شده در « جهان بامن برقصِ » سروش صحت می باشند. اما فیلم دارای خرده پیرنگ هایی با موضوعات مهمی درباره روابط میان انسان ها نیز می باشد که بررسی آنها می تواند به آشنا شدن با لایه های زیرین شخصیت های داستان کمک کند.

فیلم با نمای بازی از دشتی سرسبز که گروه ارکستری در آن شروع به نواختن می کنند ،آغاز می شود. این تصاویر معرفی کننده ی دنیای ذهنی «جهانگیر» است. و ارکستر با آغاز نواختن قطعه موسیقی اش ما را دعوت به همراهی با او می کند. در ادامه فیلم بیننده بین دنیای ذهنی جهانگیر و دنیای واقعی در رفت و آمد خواهد بود. سکانس ابتداییِ بعد از تیتراژ با نمایی از سر گاوی قهوه ای رنگ با شاخ هایی بزرگ شروع می شود. این گویی همان گاو افسانه ای است که جهان را بر روی دو شاخش نگه داشته است و اگر بیمار شود یا خسته شود، مصیبتی برای جهان روی خواهد داد.

گاو بیمار داستان نیز از همان ابتدا این نهیب را می زند که قرار است بایک حقیقت تلخ رو به رو شویم. همچنین در این سکانس، اصلی ترین دغدغه ی فیلمساز با این جمله ی پیرمردی که در حال معاینه ی گاو است، مطرح می شود که، «کی می دونه کی می مونه؟ کی میره؟

جهانگیر با بازی علی مصفا

«جهانگیر» یا همان جهان، با بازی قابل قبول « علی مصفا » مردی پنجاه و سه ساله است که از همسرش جدا شده و همراه دخترش به خانه ای در دل طبیعت پناه آورده تا یک زندگی آرام داشته باشد. اما گویی روزگار خواب های دیگری برایش دیده است. و حالا یکی دو ماه دیگر بیشتر زنده نخواهد بود. در نتیجه برادرش تصمیم می گیرد دوستان و نزدیکان جهان را بدون اطلاع او برای تولدی که شاید آخرین تولد جهان باشد دعوت کند. در ابتدای فیلم جهانگیر حیرت زده از سرنوشت خویش در سکوت و انزوا طلبی فرو رفته است. حوصله ی هیچ کدام از دوستانش را ندارد. ترجیح می دهد بیشتر وقت خود را با حیوانات مزرعه بخصوص گاوش بگذاراند. ما در طول فیلم بارها با دنیای سورئالیستی او که آمیزه ای از طبیعت دوستی وموسیقی است مواجه خواهیم شد که همین دنیای سورئالیستی را نیز می توان ارمغان نگرانی خاموش او از روزهای آخر زندگی اش دانست. جهانگیر نمی خواهد بمیرد. آرزو می کند که ای کاش زنده می ماند. اما در جایی از فیلم طاقت این انتظار کشنده را نیز نمی آورد و تصمیم می گیرد سرنوشتش را زود تر از موعد به انجام برساند که موفق نیز نمی شود.

اما شخصیت اصلی داستان در طول فیلم با حضور کاراکترهای دیگر و روی دادن وقایعی مانند مردن ناگهانی پیرمردی که ظاهرا سالم تر از او بود و با حضور دوستانش در کناراو با وجود تمام بی حوصلگی ها و دعواهایشان و شادی هایشان، با مساله ی مرگ کنار می آید و با اینکه هیچوقت نمی تواند آن را دوست داشته باشد اما دیگر از آن نترسد. حضور نزدیکانش و درواقع کسانی که او را عاشقانه دوست دارند و او نیز همچنین، توانست او را در عبور از جاده زندگی یاری دهد و چالش «گذر» را برایش آسان تر و حتی زیباتر کند. زیبا مانند رقص باد در بین شاخ وبرگهای جنگلهای شمال.

رضا با بازی پژمان جمشیدی

رضا  ( با بازی پژمان جمشیدی ) پزشکی مجرد است که در رفتارهایش نشانی از مسوولیت پذیری دیده نمی شود. و در ابتدای فیلم این عقیده ی جهانگیر را که برای تنها نماندن در دوران پیری بهتر است که آدم ازدواج کند، به سخره می گیرد. او زندگی را غیرقابل پیش بینی تر از آن می بیند که بتوان مطمئن بود که به پیری خواهد رسید یا نه. در نتیجه وارد رابطه ها و دوستی های غیرجدی می شود. در ابتدا او قصد دارد یکی از همین رابطه ها را با خواهر جهانگیر یعنی «نیلوفر» نیز آغاز کند. داستان به پیش می رود و رضا کم کم به نیلوفر علاقمند می شود. از طرفی او شاهد روزهای آخر زندگی جهان است. کافی است لحظه ای جهان را در این روزها تنها تصور کند. آن وقت متوجه خواهد شد که مفهوم خانواده فقط به درد روزهای پیری نمی خورد و مساله عمیق تر و ریشه ای تر از این حرفاست. و این تغییر جهان بینی شخصیت رضا به یکی از بهترین نکات فیلم بدل می شود. رضایی که در ابتدای فیلم حاضر به حمل وسایل شخصی خودش هم نیست حالا در مقابل سیگار کشیدن و سلامتی نیلوفر احساس مسئولیت می کند.

احسان با بازی جواد عزتی

احسان، با بازی زیبای « جواد عزتی »،شخصیت عصبی و سرخورده ی داستانِ « جهان با من برقص » است. همسر سابق او، نسیم، با دوست صمیمی اش ازدواج کرده است. حالا او از هردوی آنها کینه به دل گرفته است و دنبال کوچکترین بهانه است که دست به تحقیر «فرخ» که احساس شکست شدیدی در مقابل او دارد، بزند. تا جایی که در صحنه ای از فیلم راز بزرگ فرخ را در مقابل همه فاش می کند. او با یک نگاه از بالا به پایین، مدام فرخ و نسیم را برای این ازدواج محکوم می کند. اما در روند داستان متوجه می شویم که احسان خودش قبل از جدایی کامل از نسیم با دختر دیگری در آلمان رابطه داشته است. با برملا شدن این حقیقت در حضور حمید و فرخ، احسان ناگهان از جایگاه یک قاضی سنگ دل به جایگاه متهم تغییر درجه می دهد. اما احسان می تواند نماینده ی تک تک ما، افراد جامعه باشد. مایی که اگر بیاموزیم قبل از نشانه رفتن انگشت اتهام به سمت دیگران، نگاهی صادقانه به اعمال خود داشته باشیم و با خود فکر کنیم که اگر قرار باشد روزی تمام اعمال ما برای دیگران فاش شود، باز هم شجاعت قضاوت دیگران را خواهیم داشت؟

ناهید با بازی هانیه توسلی

«ناهید» با یکی از بهترین بازی های هانیه توسلی ، که با وجود اگزجره بودن اعمال کاراکتر، می تواند بیننده را به باورپذیری برساند، متفاوت ترین شخصیت داستان است. او دراوایل فیلم زنی مادی گرا، سطحی و به قول شخصیت «آسا» پلنگ، به نظر می آید. ازدواجش با مردی ثروتمند که هجده سال ازخودش بزرگ تر است راه را برای انواع قضاوت های دیگران باز کرده است. در سکانسی از فیلم ما شاهد نت برداری ناهید از یک سریال ترکیه ای هستیم. او می گوید با این نکته ها زندگی می کند. یکی از آن نکته ها را برای جمع می خواند که در باب مفهوم زندگی کردن است. که زندگی یعنی شاد بودن و دیگر هیچ.

با دیدن این صحنه، هم شخصیت های دیگر فیلم و هم بیننده،با شناخت اولیه ای که از ناهید دارند، او و این نکته برداری اش را عملی جدی تلقی نمی کنند. اما زمانی که او توهین «آسا» را به راحتی می بخشد یا از حمید مادرانه مراقبت می کند، یا زمانی که آسا دست به خودکشی می زند مانند خواهری دلسوز تمام تلاشش را برای نجات او انجام می دهد، متوجه می شویم که در پشت این نقاب پر زرق و برق، دلی مهربان و شاد که گویی مفهوم زندگی را بسیار بهتر از بقیه فهمیده است، وجود دارد. او سوار بر خرِمراد رو به سوی جلو در حرکت است.

اما یکی از نقطه ضعف های فیلم را باید شخصیت پردازی نه چندان قویِ سه کاراکترِ «نیلوفر» با بازی «بهار کاتوزی» ، «بهمن» با بازی «کاظم سیاحی» و «آسا» با بازی «شیوا بلوچی» دانست. این سه شخصیت به عنوان فامیل درجه ی یک جهان، نقش بسیار کمتری در روند داستان ایفا می کنند. نیلوفر به عنوان تنها خواهر جهان تقریبا هیچ واکنش دراماتیکی در مقابل مرگ جهان ندارد و بیشتر درگیر عواطف عاشقانه ی خود می باشد. واکنش آسا نیز به قضیه ی مرگ پدر می تواند بسیار برای تماشاچی دلسرد کننده باشد. اگر فرض بر این باشد که این نوع واکنش تعمدی و بر اساس جهان ذهنی کارگردان می باشد، حتی دران صورت نیز، آن جهان باید دارای قوانین خاص خود می بود. مثلا در جهانی که مردی، از ازدواج همسر سابقش با رفیق، این گونه برآشفته می شود، این همه خونسردی آسا و نیلوفر و بهمن نمی تواند توجیه پذیر باشد.

به قلم : وصاله لطیفی

بازیدید از صفحه ی جشنواره فیلم فجر 99

آهنگ تیتراژ فیلم جهان با من برقص

شناسنامه فیلم جهان با من برقص

• نویسنده: سروش صحت
• کارگردان: سروش صحت
• تهیه‌کننده: محمدرضا تخت‌کشیان
• بازیگران: علی مصفا، جواد عزتی، هانیه توسلی، رامین صدیقی، سیاوش چراغی‌پور، پژمان جمشیدی، کاظم سیاحی، مهراب قاسم‌خانی
• تاریخ اکران: ۱۳۹۸/۱۰/۱۱
• مدت زمان: ۱ ساعت و ۳۶ دقیقه
• امتیاز فیلم: 6.6 از 10